«نفوذ رسانه» یا «تأثیرات رسانهای» موضوعی میانرشتهای است که در علوم مختلف از جمله ارتباطات، روانشناسی، جامعهشناسی و دیگر رشتههای علوم انسانی مورد بحث و بررسی قرار میگیرد. به علت اهمیت موضوع، در چند دهه اخیر دانشگاهها نسبت به ایجاد رشتهای مستقل تحت عنوان «مطالعات رسانه (media studies)» اقدام نمودهاند. از اهداف اصلی ایجاد این رشته دانشگاهی عبارتند از بررسی موضوعات مرتبط و تأثیرگذار و تأثیرپذیر از رسانهها از جمله کنترل تبادل فرهنگی، بازآفرینی فرهنگ بومی، حفظ هویت ملی و اعتقادات مذهبی، مخاطبشناسی و افکارسنجی، کنترل تولیدات رسانهها، تعیین میزان تأثیر آنها بر افکار و عملکرد افراد در جامعه مورد هدف. امید است که با استقلال این رشته دانشگاهی نوپا در کشورمان تا حد زیادی شکاف بین آموزش آکادمیک و تولیدات رسانهای مرتفع گردد.
طرح اندیشه: نخستین تلاش هایی که روابط بین گروه ها را تبیین می کند، تأکید دارند گروه هایی که افراد آن، خود دارای تفاوت های شخصیتی هستند، نسبت به افراد سایر گروه های متفاوت با گروه خود، به گونه ای افراطی می نگرند. با آغاز دهه ۱۹۷۰ تکیه بر مطالعه فرایندهای اجتماعی مانند تعامل بین اعضای گروه ها دستخوش دگرگونی شده بود. پیش از انتشار اثر تجفل، ۲روان شناسان اجتماعی تضاد بین گروه ها را رقابت برای دست یابی به منابع می پنداشتند. کمک بزرگ تجفل این بود که نشان داد مسائل موجود در روابط بین گروه ها را می توان با مراجعه به مجموعه ای از فرایندهای اجتماعی درک کرد؛ زیرا این گروه ها در صورت عدم رقابت مستقیم با یکدیگر نیز به کار خود ادامه می دهند. دیدگاه تجفل بهترین معرّف برای کمک به ماست که تعصب های منفی را درک کنیم.
توسعه ملی در کشورهای جهان سوم بیش از هر چیز به مشارکت فعال و وفاق اجتماعی مؤثر افراد جامعه وابسته است. فقدان این مشارکت و وفاق اجتماعی زمینه بر خورد و اختلاف و تضاد را در میان عملکرد بخش های مختلف (خصوصی و عمومی) جامعه فراهم می آورد و بخش اعظم منابع کمیاب این کشور صرف مقابله با عوارض نامطلوب این برخوردها می گردد. از این رو نگرش برنامه ریزان و خط مشی تدوین کنندگان در آستانه ورود به قرن بیست و یکم باید معطوف به افزایش نقش مشارکت های مردمی در فرآیند توسعه و به ویژه در زمینه های اجتماعی، سیاسی و اقتصادی باشد.
۱۴ مرداد سالگرد انقلاب مشروطه است،انقلابی که سهم بزرگی در بیداری سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ایرانیان داشت. در زمانی که مردان مشروطه خواه سرگرم مبارزه با مستبدان بودند زنان نیز دوشادوش با آن ها حرکت کردند به امید آن که با سرنگونی نظام خودکامه زنان نیز وضعیت بهتری پیدا کنند. دریغ و درد که مشروطه خواهان بعد از پیروزی زنان را در ردیف دیوانگان شمردند و حق رایی برای آنان در نظر نگرفتند. هرچند زنان آگاه نیز پا پس نکشیدند و عرصه مبارزه را ترک نکردند. زنان به اهمیت اموزش پی برده بودند و در اولین قدم به فکر تاسیس مدارس دخترانه افتادند. صدیقه دولت آبادی، بی بی خانم استرآبادی و توبا آزموده دریافته بودند بهبود وضعیت زنان با شعار به دست نمی آید بلکه باید دست به کار شد و جهل را ریشه کن کرد. ۱۴ مرداد را در حالی پشت سر گذاشتیم که در کنکور سراسری امسال با اینکه دختران ایرانی بازهم درخشیدند اما سهمیه بندی و تفکیک جنسیتی حضور آنان را در دانشگاه تهدید می کند.
اندیشه های آلکسی دوتوکویل درباره جامعه فرانسه وآمریکای قرن نوزدهم یکی ازمنابع جدی برای فهم جامعه جدیداست. جامعه شناس برجسته ای چون ریمون آرون ،توکویل را از بنیانگذاران علم جامعه شناسی دانسته و شان اصلی این علم را فهم روندهای شکل دهنده جامعه جدیدمی داند.(آرون:۱۳۷۰).ریمون بودن،ازدیگر جامعه شناسان صاحب نفوذمعاصرنیزمعتقداست روندهایی که توکویل درصدوهفتادسال پیش تشخیص داده هنوزازروندهای جدی جامعه کنونی ماست.(بودن : ۱۳۸۳).این نوشته باطرح اندیشه توکویل سه هدف رادنبال می کند. اول،شکل گیری "قدرت اجتماعی"درجامعه جدیدرابه عنوان یکی ازروندهای اساسی که توکویل تشخیص داده است،توضیح می دهد.دوم،در جامعه جدیدبه چه شکل هایی این قدرت اجتماعی اعمال می شود.سوم داروی شفابخشی راکه توکویل برای مهارپیامدهای نامطلوب قدرت اجتماعی برمی شمردبرجسته می کند.
" زنان شبیه پرندگانند، در قفس زندگی می کنند، آنها برای سالها این کار را انجام می داده اند، با یک دستمزد درجه دوم. آزادی زنان می رود تا این قفس را خراب کند حالا به ما بپیوندید و خروشان شوید خروشان خروشان" این متن یکی از اعلامیه های زنان برای برگزاری مراسم سالانه روز جهانی زن است که به بعد از جنگ جهانی او ل بر می گردد.در حقیقت ۸ مارس ۱۸۵۷ نقطه آغاز حرکت بود. محتوای خواستها و مطالبات زنان دراین سالها چنین نشان می دهد که جنبش زنان با جرقه یک جنبش کارگری آغاز شده و سپس به جریانات فمینیستی گره خورده است. درهر صورت مساله زنان یک مساله جدا از سیرتکوینی آنچه در آن کشورها می گذشت نبود، همه چیز باهم شکل میگرفت و نه یکی پس از دیگری اما دریک روند تدریجی و پیش رونده. زنان در کشورهای غربی میراث خوار تفکری در تمدن روم و یونان بودند که زن را تنها برای افزودن جمعیت جمهوری لازم می دانستند. ارسطو زنان را دراز گیسوانی می نامید که تنها یک درجه از بردگان آزادتربودند.
هویت چیست ؟ سؤالی که در اغلب مباحث فمینیستی به چالش کشیده می شود مبحث هویت زنانه و باز یافتن آن در جامعه مردسالار است . فمینیست های موج اول و دوم در تلاش بودند تا هویت زنانه را ازهویت مردانه در میان قوانین و رویکردهای جامعه ی مردسالار بازشناسند . هرچند که مبحث هویت یکی از مباحث چالش انگیز موج اول و دوم بود اما فمینیست های موج سوم که شامل فمینسیت های جهان سوم و فمینیست های پست مدرن می شد تعاریف جدیدتری از هویت ارائه دادند . جودیت باتلر در کتاب آشفتگی جنسی مسئله بحران هویت زنانه و مردانه را به چالش کشیده است و این نظریه را مطرح کرد که چیزی به نام هویت مستقل زنانه و مردانه وجود ندارد و جای هویت زنانه و مردانه می تواند در جامعه عوض شود.
گردا لرنر در سال ۱۹۷۹ به طرح این مسأله پرداخت که دلیل پنهان ماندن کوشش های زنان در طول تاریخ، توجه تاریخ نگاران به یک سلسله پرسش هایی بوده است که اختصاص به زنان نداشته اند. او پیشنهاد کرد که برای حل این معضل،تاریخ نگاران فمینیست « مساله محوری زن» را بشناسند و بر آن تاکید کنند. نویسنده بر این نکته تأکید داشت که بهتر است امکان وجود فرهنگی زنانه را در بطن فرهنگ عام و مشترک میان زن و مرد مورد توجه قرار دهیم. (Lerner /1981 / pp.178-9) این نخستین گام برای حرکت به سوی تاریخ جدید جهانی بود. تاریخ جامعی که از ترکیب تاریخ سنتی و تاریخ ویژه زنان به وجود آمده بود. با گذشت بیش از دو دهه پژوهش در حوزه تاریخ زنان ،امروز به دست آوردن اطلاعات در این حوزه برای علاقه مندان کار بسیار آسانی است . گسترش نشریاتی نظیر : « کارگاه تاریخ »،« مطالعات زنان »، «جنسیت و تاریخ » و « مروری بر تاریخ زنان »از یک سو،و رشد مطبوعات ویژه زنان از سوی دیگر ، نتیجه این تحقیقات را بیش از پیش در اختیار مخاطبان خود قرار می دهد و عموم مردم را به نقش تعیین کننده زنان در تحولات تاریخی آگاه می کند.
ژولیا کریستوا در ۱۹۴۱ در بلغارستان متولد شد. در مدرسه راهبان دومنیکن درس خواند و به زبان فرانسه. بلغارستان جزو بلوک شرق بود، به این ترتیب وقتی او در آستانه سال ۱۹۶۵، پس از اخذ دکترا در ادبیات، با یک بورس تحصیلی مخصوص دانشجویان ممتاز به فرانسه رفت با کار فرمالیست های روسی (یاکوبسن و...) و میخاییل باختین که در غرب هنوز ناشناخته بودند آشنایی داشت. کریستوا با این توشه دانش کمی بعد از ورود به فرانسه به عضویت گروه تل کل Tel Quel، یک گروه روشنفکری اهل فلسفه و سیاست که نشریه ای هم به همین نام داشتند، درآمد و با فیلیپ سولرس نویسنده، یکی دیگر از اعضای گروه، ازدواج کرد.
در تاریخ معاصر ایران زمینه های شکل گیری جامعه مدنی با موانع سر سختی روبرو بوده است . چنین به نظر می رسد این موانع با جلو آمدن تاریخ سر سختی خود را تقویت نموده ، به طوری که امروزه جامعه ایران راه دشواری را در استقرار جامعه مدنی می پیماید . هدف از طرح این مقوله آسیب شناسی شکل گیری جامعه مدنی در ایران معاصر می باشد.