فریدالدین محمد عطار عمدتاً پس از مولانا جلالالدین رومی (کسی که عطار از وی سخنها آموخت) بزرگترین شاعر صوفی ایرانی بشمار میرود.(۱) افسانه مشهوری وجود دارد که بر اساس آن عطار در سال ۵۱۳/۱۱۱۹ بدنیا آمد و در ۶۲۷/۱۲۳۰ طی فتح نیشابور توسط مغولان بدست آنها کشته شد. این بدان معناست که او در زمان مرگش ۱۱۴ سال داشته که البته بعید است. افزون بر این، بنابر برخی گاهشماریها نیشابور در سال ۶۲۸/۱۲۳۱، و نه در ۶۲۷/۱۲۳۰ به تصرف مغولان درآمده است. و بالاخره اینکه سنگ نوشته قبر عطار که توسط مریدش میرعلی شیر (م. ۹۰۶/۱۵۰۱) حکاکی شده آشکارا حاکی از آن است که وی دقیقاً در سال ۵۸۶/۱۱۹۰، یعنی سه سال پس از تکمیل شاهکارش منطقالطیر وفات یافته است. آثار خود عطار نیز منحصراً به شماری از موضوعات و مضامین صوفیانه میپردازند که در قالب شعر بیان شدهاند و کمک چندانی به زمان دقیق حیات او نمیکنند. بنابراین این موضوع همچنان محل بحث است.
کهن الگوها، مفاهیمی مشترک و جهانی هستند که از گذشته های دور، از اجداد بشر، نسل به نسل منتقل شده اند و در ژرفای ضمیر ناخودآگاه جای گرفته اند.مهم ترین کهن الگوها از نظر روان پزشک شهیر سوئیسی، کارل گوستاو یونگ، عبارتند از: سایه، پرسونا، خود، آنیما و آنیموس.این صور مثالی برای رسیدن به مرزهای خودآگاهی در نمادهای گوناگون جلوه گر شده اند و در آثار هنرمندان نمود پیدا کرده اند. آنیما از مهم ترین کهن الگوهای یونگ است که به "روان زنانهی" یک مرد اشاره دارد. به نظر می رسد آثار ادبی و هنری، بستر بسیار مناسبی برای تجلی آرکی تایپهاست و هنرمند برای ایجاد یک اثر ماندگار بیشتر از ناخودآگاهش الهام می گیرد.از آن جا که جایگاه آنیما در ناخودآگاهست، می توان تأثیر این کهن الگوی مهم را بر آثار ادبی یا هنری بسیار ارزشمند و ماندگار و بر ذهن و زبان خالق اثر مشاهده کرد. به اعتقاد یونگ خاستگاه آثاری از این دست، لایه های ژرف ناخودآگاه جمعی است که منبع کشف و شهود و الهام شاعر و هنرمند است.در این مقاله تأثیر کهن الگوی آنیما بر اشعار مولوی، شاعر بزرگ و ارزندهی ایران، بازنگری و موارد تأثیر گذاری آنیما بر افکار و سرودههای وی به اختصار بررسی شده است.
